Kırık Cam Teorisi Nedir?

Kırık camlar teorisi veya kırık pencereler teorisi (Broken Windows Theory), Amerikalı suç psikoloğu Philip Zimbardo’nun 1969 yılında yapmış olduğu bir deneyden esinlenerek ortaya çıkan psikolojik bir teoridir. Bu teoriye göre bir ortamdaki görünür düzensizlik ve yanlış davranış belirtilerinin daha fazla düzensizliği ve yanlış davranışı teşvik ederek ciddi suçlara yol açtığını belirtir.

Kırık Cam Teorisi Philip Zimbardo

Philip Zimbardo‘nun yapmış olduğu psikolojik deneyde suç oranının çok fazla olduğu yoksul insanların yoğun olduğu Bronx isimli mahalleye ve daha iyi yaşam standartları olan, zengin insanların olduğu Palo Alto bölgelerine birer 1959 model Oldsmobile araba bırakır. Arabaların kapılarını ve kaputlarını açık bırakır. Uzaktan farkedilmeyecek bir kamera ile neler olacak diye izlemeye başladı.

3 gün içerisinde yoksul olan ve suç oranı çok olan Bronx mahallesinde ki araba yağmalanır. Yaşam şartları daha iyi olan Palo Alto bölgesinde ki arabaya ise kimse dokunmamıştır. Aradan 1 hafta geçer. Philip Zimbardo, ikinci deney için kolları sıvar. Sağlam olan 1 hafta boyunca dokunulmayan arabanın kelebek camını iki öğrencisi ile birlikte çekiçle kırmaya başlarlar. Daha ilk darbedeb sonra çevreden gören yaşam standartları iyi olan insanlar yanlarına yaklaşarak, arabanın kalan camlarınıda kırmaya başlarlar. Araba artık kullanılamaz hale gelmiştir.

Zimbardo, buradan şu sonucu çıkardı. “Demek ki, ilk camın kırılmasına ya da çevreyi kirleten ilk duvar yazısına izin vermemek gerek. Aksi halde kötü gidişatı engelleyemeyiz.” Bir binanın yanına bırakılan çöpü hemen ortadan kaldırmazsak, bir başkası gelip üzerine bir başka çöp atacaktır. Daha sonra diğer kişi derken orası büyük bir çöplük alanı olacaktır. Eğer biz ilk çöp atıldığı zaman o çöpü oradan kaldırırsak, zamanla çöplerin yığılmasını da engellemiş olacağız.

Kırık Pencere Teorisi

Kimsenin kullanmadığı boş bir binanın camlarından bir tanesini kırıldığı zaman, cam hemen tamir edilmediği taktirde oradan geçen birinin bir taş daha atarak diğer camı da kıracağı düşünülmektedir. Bunu zamanla yoldan geçen başka birileri de taş atarak diğer camları da kıracaktır.

Burada anlatılmak istenen şudur. Eğer bir olay olduğu zaman hemen müdahale edilirse daha fazla büyümeden olay kapanacak. İlgilenilmezse olay daha da büyüyecek teorisi ortaya çıkmaktadır. Demek ki olumsuz bir durum gördüğümüzde hemen tepkimizi vermezsek daha sonra gelecek olan diğer olumsuzluklara da yol açmış olacağız. Yapılan haksızlıklar karşısında susmak, göz yummak zamanla gelecek olan diğer haksızlıkların yolunu açacağı için çok tehlikelidir.

Burada en anlaşılacak olan olay eğer biz sesimizi çıkarmazsak susarsak gelecek olan diğer olayların hatta daha büyüklerini engelleyemeyeceğimiz anlamına gelmektedir. Örneğin; biri size yalan söylediği zaman, inanmadığınız halde inandığınızı göstermek daha büyük yalanların size söylenebileceğini gösteren bir teoridir. İlk tokat, ilk darbe, bir kereden bir şey olmaz, ilk zararlı madde almak… Zamanla farkında olmadan diğerlerinin gelmesi demektir. Herşey ilkinden başlar. Buna izine vermemek, susmamak ve tepkinizi yerinde, düzgün göstermek gerekir.

Zimbardo, bunu anlatmak için yapmış olduğu kırık cam teorisi ya da bir başka adla kırık pencere teorisi tam budur işte.

Kırık Cam Teorisinde ki Kırık Camlar Ne Anlama Geliyor?

Kırık camlar ya da kırık pencereler, gözetimsiz giden bir ortamda herhangi bir görünür düzensizlik belirtisinin metaforudur.